( මෙම ලිපිය දුටු විගස ඔබට සිහියට එන්නෙ අපෝ ආයෙත් එකෙක් ලියල කියල.මොකද මේ සම්බ්න්ධව කිහිප දෙනෙක් ලියා තිබුනා මමද කියෙව්වෙමි. මමද කලින් ලියෙව්වෙමි. ( නිවාඩු දින වල ) නමුත් මෙ ලිපිය හා සම්බන්ධව රජු ජීවත් වූ ප්රදේශයේ සැරි සරා සහ අතීතයෙ ජීවත්ව ලබා ගත් සහ පොත පතට එක් එක කල අයගේ සත්‍ය විස්තර ඇසුරෙන් ලියා තැබුවෙමි.)
කොළඹ හලාවත මහාමාර්ගය අසබඩ පිහිටි තිනිිපිටි වැව ඉස්මත්තෙහි තනා තිබෙන විශාල සුදු අස්රුව දෙස එමගෙහි යනෙන ඕනෑම අයෙකු දෙතුන් වතාවක්වත් හැරි හැරී නොබලන්නේ නම් පුදුමයකි. තනිවැල්ලේ දේවාලය නම් වූ මෙය සුවිශේෂී වන්නේ මේ විශාල අශ්වරුව නිසාමය.
‘මාදම්පෙ තනිවැල්ලේ දේවාලයේ පුදසුන කරන්නේ මෙයින් වසර පන්සීයකට පමණ ඉහතදී මාදම්පා පටුන පාලනය කළ තනියවල්ලභ කුමාරයා වෙනුවෙන්. ඔහු ප්රාදේශීය පාලකයකු හෝ යුවරජෙකු වුණත් තම ප්රදේශයේ යටත්වැසියන්ගේ දුක සැප නිතරම සොයා බැලූ කෙනෙක්්. ඒ විතරක් නොවෙයි බොහෝ සවස් යාමයන්හි ගම් දනව්හි ඇවිදිමින් නිවෙස්වලට ගොස් බුලත්විටක් එහෙම හපලා ආ ගිය තොරතුරු කතා කරමින් හිටපු ජනහිතකාමී පාලකයෙක් විදිහටයි ප්රදේශය පුරා පැතිර තිබෙන ජනශ‍්‍රැතිවලින් පවා දැනගන්නට තිබෙන්නේ. රාජාවලියට අනුව තනිියවල්ලභ කුමාරයා යනු ධර්ම පරාක‍්‍රමබාහු රජුගේ දෙවන බිසවකගේ පුත‍්‍රයෙක්.’
සකලකලා වල්ලභ නමින් යුත් සොහොයුරෙක්ද ඔහුට විය. අටවන පරාක‍්‍රමබාහු රජුගේ උපදෙස් මත තතියවල්ලභ කුමරු මාදම්පා පටුනත් සකලකලා වල්ලභ කුමරු උඩුගම්පළත් පාලනය කළෝය. මාදම්පා පටුනට කොස්වාඩිය මාදම්පෙ, මහවැව, කුඩාවැව, අඩප්පරගම, පුරුදුවැල්ල, කෝලිමඩුව, ගල්අමුණ, මට්ටාකොටුව, තොඩුවාව, , හේනපොළ, ගල්මුරුව යන ගම්දොළස අයත් බැව් රෝහණ මද්දුමරාල සිය ‘තනියවල්ලභ රජු/දෙවිඳු සොයා යෑම’ නම් කෘතියෙහි සඳහන් කරයි.
‘එහෙත් තනියවල්ලභ කුමාරයාගේ පාලන බල ප‍්‍රදේශයට මාදම්පා පටුනට අයිති ගම් දොළහට අමතරව තවත් විශාල ප‍්‍රදේශයක් අයිතිව තිබූ බව ඉතිහාසය පරීක්ෂා කරන විට පෙනෙනවා. ඔහු මේ ප්රදේශය කෘෂිකාර්මික කටයුතුවලින් සරුසාර භූමියක් බවට පත්කරන්න වෙහෙස මහන්සි ගෙන ක‍්‍රියා කරපු බවකුත් පේනවා. කුමාරයා මේ ප්රදේශය පුරා සැරිසරන්නේ සුදු අශ්වයකු පිට නැගිලා ගොහින්. ඒ නිසා තමයි දේවාල භූමියේ සුදු අස්සයෙකුගේ අනුරුවක් හදලා තියෙන්නේ’.
'පින්කැට' කතාව දිගේ හොයාගෙන ගියේ තනිවැල්ලෙ දේවාලයට. සාමාන්‍යයෙන් මේ ලියන කතාවලට දින වකවානු ලිඛිත සාක්‍ෂි අවශ්‍ය නෑ. ඒ වගේම මේ විදියට යනෙන මඟ දෙපස ඉදිවෙන ජනතාවගේ පූජා ස්ථානවලට ඒ විදියෙ නිශ්චිත තොරතුරු නෑ. එහෙම දෙයක් තියෙනවා කියලා කෙනෙක් කිව්වත් අපිට ඒක වැඩකුත් නෑ. අපිට වුවමනා වෙලා තියෙන්නෙ මිනිස්සුන්ගේ හදගැස්ම කියවා ගන්න. මිනිස්සු තම තමන්ගෙ වැඳුම් පිදුම්, ඇදහිලි විශ්වාස මත හදාගත්ත මේ වගේ තැන්වල ඇත්තම කතා තියෙන්නෙ මිනිස්සු ළඟ. ඒවා කටින් කට අරගෙන ආපු මතකයන්. ජනප්‍රවාද කියලා කියන්නෙ ඒවට. ජනප්‍රවාද ඉතාම විසිතුරුයි. ඒ වගේම ජනප්‍රවාද ඉතාම රසවත්. අපි නතර වෙන්නෙ ඒ රසවත් බව ළඟ. මේ මිනිස්සු වසර සිය ගාණක් පුරා පරිස්සම් කරගත්ත ඇත්ත.
එතකොට මොකක්ද මේ තනිවැල්ලෙ දේවාලය සම්බන්ධ කතාව?
දේවාලය
තනිවැල්ල දේවාලයේ අදහන්නෙ, වඳින්නෙ පුදන්නෙ තනිවැල්ලෙ බණ්ඩාර දෙවියන්ව. මේ දෙවියන් සැලකෙන්නෙ ප්රාදේශීය දෙවි කෙනෙක් විදියට. සාමාන්‍යයෙන් මින්නේරි දෙවියො, ගලේ බණ්ඩාර දෙවියො, කැලේ බණ්ඩාර දෙවියො, රංවල දෙවියො වගේ ප්රාදේශීය දෙවිවරුන්ව අපි අදහන අවස්ථා තියෙනවා. එතකොට කවුද මේ තනිවැල්ලෙ බණ්ඩාර දෙවියො කියන්නෙ?
ඒ කතාව ඉතාම අපූරු එකක්. සකලකලාවල්ලභ සහ තනියවල්ලභ කියන්නෙ සහෝදරවරු. ඒ වගේම මේ දෙන්නම ප්‍රාදේශීයව රජකම් කරපු, යුව රජවරු. නැත්නම් ප්රාදේශීය රජවරු කියලයි ඉතිහාසය කියන්නෙ. මේ අය අතරින් තනියවල්ලභ යුව රජතුමා මේ මාදම්පෙ ප්රදේශය මුල්කරගෙන රජකම් කරලා තියෙනවා. සකලකලාවල්ලභ රජ්ජුරුවො උඩුගම්පළ ආශි්‍රතව රාජධානි පිහිටුවාගෙන ඉඳලා තියෙනවා.
පුත්තලම - කොළඹ පාරේ වෙන්නප්පුව එහෙම පහු කරගෙන පුත්තලම පැත්තට යනකොට ඔබට මුණ ගැසෙන අපූරු පූජා ස්ථානයක් තියෙනවා. සිත්කලු වෙල් යායක පසුබිමේ වෑකන්දක සීමාවෙ ඉදිවෙච්ච මේ තැන පහුකරගෙන යන ඕනෑම කෙනෙක් එතැන නතර වෙනවා. නතර වෙලා පඬුරක් එහෙම දාලයි ගමනෙ ඊළඟ කොටස යන්නෙ.
සාමාන්‍යයෙන් මෙතැන හඳුන්වන නම තමයි තනිවැල්ලෙ දේවාලය. වෙන කිසිම තැනක නැති විදියට තනිවැල්ලෙ දේවාලෙ ඉදිරියෙ ඉදිවෙලා තියෙන්නෙ දේවරූපයක් නෙවෙයි. එතැන තියෙන්නෙ අස්ස රූපයක්. මේ අස්ස රූපය හදලා තියෙන්නෙත් ප්රධාන පාරට පිටුපාලා. දේවාලය පැත්තට ආචාර කරන විදියට ඉදිරි ගාත් දෙක උස්සගෙන.
කොලඹ පුත්තලම පාර අසබඩ මාදම්පෙ නගරය
ඔහුගේ පාලන සමයේදී ඉන්දියාවේ කාල පට්ටම්ගම් ප‍්‍රදේශයෙන් පැමිණි කාරයාන් නමැත්තෙකු හලාවත මුතුපර බලහත්කාරයෙන් කොල්ල කන්නටත්, අලි ඇතුන් අල්ලාගෙන විකුණන්නටත් පටන්ගත් බැවින් උඩුගම්පොළ පාලනය කළ සිය සොහොයුරා වන සකලකලා වල්ලභ සමග සේනාව රැුගෙන ගොස් කාරයාන් මරා දමා තවත් අසූදෙනෙකු ගලග‍්‍රහයෙන් ගෙන කෝට්ටේ රජතුමා ඉදිරියට පැමිණ වූ බවත් රාජාවලියේ සඳහන් වෙනවා.’
. මේ යුද ගැටුම්වලදී තනිවැල්ලෙ බණ්ඩාර කියන්නෙ ඉතාම දක්‍ෂ රණශූරයෙක්. ඔහු සාමාන්‍යයෙන් සටනකට ගියොත් නොපරදින බවයි හැමෝම වගේ දැනගෙන ඉඳලා තියෙන්නෙ. නමුත් සටනක් කියලා කියන්නෙ මොකකින් මොකක් වෙයිද කියලවත් හිතන්න පුළුවන් එකක් නෙවෙයිනෙ. ඕනෑම විදියක ජගතෙක් පුංචි අතපසු වීමකින් පරදින්න පුළුවන්.
ඒ නිසා සාමාන්‍යයෙන් රජවරු යුද්ධවලට යනකොට සිරිතක් කරගෙන තියෙනවා කොඩි එසවිල්ලක්. ඒ සඳහා එක් අයෙක්ව විශේෂයෙන් පත් කරනවා. එයාගෙ රාජකාරිය වෙන්නෙ රජ්ජුරුවො යුද්ධයෙන් පැරැදුණොත් කළු කොඩි එසවීම, දිනුවොත් උස්සන්නෙ සුදු පාට කොඩියක්. මේ පණිවුඩයත් සමඟ රජ මාලිගාවේ බිසෝවරු ඇතුළු පිරිසයි, මාලිගාව වටේ ඉන්න පුරවැසියොයි තමන්ගෙ ගැන තීරණ ගන්නවා. රජ්ජුරුවො දිනලා නම්, පී්‍රති ප්‍රමෝදයට පත්වෙලා පී්‍රති උත්සව පවත්වනවා. පැරැදිලා නම් තම තමන්ගෙ ආරක්‍ෂාව හදාගන්නවා. සමහරු පලා යනවා. බිසෝවරු සිය දිවි නසා ගන්නා අවස්ථා පවා තියෙනවා. ඒ නිසා මේ කටයුත්ත ඉතාම කල්පනාවෙන් කළ යුතු දෙයක්.තනියවල්ලභ රජ්ජුරුවෝ මේ කාර්යය පවරලා තියෙන්නෙ 'අඩප්පරයා' කියලා කෙනෙක්ට.
මේ රජ්ජුරුවන්ගෙ අග බිසව වෙලා හිටපු සමුද්‍රා දේවිය ඉතාම රූමත් කෙනෙක්ලු. රජ්ජුරුවෝ යුද්ධයට ගිය අතරෙ අඩප්පරයා රජ්ජුරුවන්ගෙ බිසවට අයුතු යෝජනාවක් කරලා තියෙනවා. "අඩප්පරය" කීප වතාවක්ම උත්සාහ කළත් ඒක හරි ගිහිල්ලා නෑ.
.ඒ අතර 'අඩප්පරය' මේ වැඩේට වෙනත් උපක්‍රමයක් කල්පනා කරනවා. ඔහු කරන්නෙ රජ්ජුරුවො යුද්ධය පැරැදුණු බව දනවන්න කළු කොඩි ඔසවන එක. රජ්ජුරුවෝ මිය ගියා කියලා දැනගත්තට පස්සෙ මුද්‍රා දේවිය තමන්ගෙ අවශ්‍යතාවට එකඟ වෙයි කියලයි අඩප්පරයා හිතන්නෙ. නමුත් රජු මියගිය බවක් දැනගත්ත වහාම මුද්‍රා දේවිය සිය දිවි හානිකර ගන්න තීරණය කරනවා...
ඒ අතර යුද්ධය අවසන් කරපු තනියවල්ලභ රජජුරුවො රජ මාලිගාවට එනවා. ඒ එන්නෙ ජය අරගෙන. නමුත් ඔහු එනකොට රජ මාලිගාවේ කළු කොඩි දාලා. ඒ ඇයි කියලා විමසන කොටයි දැනගන්න ලැබෙන්නෙ ඒකට හේතුව බිසවගේ මරණය කියලා. ඒ ගැනත් දැනගෙන, අඩප්පරයා කරපු සිද්ධියත් දැනගෙන රජ්ජුරුවෝ සිය දිවි හානි කරගත්තය කියලයි සමහර තැනක නම් කිය වෙන්නෙ
මේ රජ්ජුරුවන්ගෙ අග බිසව වෙලා හිටපු සමුද්‍රා දේවිය ඉතාම රූමත් කෙනෙක්ලු. රජ්ජුරුවෝ යුද්ධයට ගිය අතරෙ අඩප්පරයා රජ්ජුරුවන්ගෙ බිසවට අයුතු යෝජනාවක් කරලා තියෙනවා. "අඩප්පරය" කීප වතාවක්ම උත්සාහ කළත් ඒක හරි ගිහිල්ලා නෑ.
.ඒ අතර 'අඩප්පරය' මේ වැඩේට වෙනත් උපක්‍රමයක් කල්පනා කරනවා. ඔහු කරන්නෙ රජ්ජුරුවො යුද්ධය පැරැදුණු බව දනවන්න කළු කොඩි ඔසවන එක. රජ්ජුරුවෝ මිය ගියා කියලා දැනගත්තට පස්සෙ මුද්‍රා දේවිය තමන්ගෙ අවශ්‍යතාවට එකඟ වෙයි කියලයි අඩප්පරයා හිතන්නෙ. නමුත් රජු මියගිය බවක් දැනගත්ත වහාම මුද්‍රා දේවිය සිය දිවි හානිකර ගන්න තීරණය කරනවා...
ඒ අතර යුද්ධය අවසන් කරපු තනියවල්ලභ රජජුරුවො රජ මාලිගාවට එනවා. ඒ එන්නෙ ජය අරගෙන. නමුත් ඔහු එනකොට රජ මාලිගාවේ කළු කොඩි දාලා. ඒ ඇයි කියලා විමසන කොටයි දැනගන්න ලැබෙන්නෙ ඒකට හේතුව බිසවගේ මරණය කියලා. ඒ ගැනත් දැනගෙන, අඩප්පරයා කරපු සිද්ධියත් දැනගෙන රජ්ජුරුවෝ සිය දිවි හානි කරගත්තය කියලයි සමහර තැනක නම් කිය වෙන්නෙ
මෙම ප‍්‍රවාදයට අනුව තනියවල්ලභගේ දේවිය අතිශය සුරූපිනියකි. ජනවහරේ එන කවකින් ඇගේ රුව වර්ණනා කරනුයේ මෙලෙසය.
‘සන් සැර සුතන කෙළියට හුදු රනින් සැදූ
පන්දුවකට බඳුය ඇගෙ පියයුරු සුමුදු
රන්රිය සකක බඳු පුළුලූකුල පිරිසිදු
පුන් වැලිතලාවකි සළෙලූන් කළ පුබුදු’
රූප සම්පත්තියෙන් අනූන වුවද තොමෝ පතිවත සුරැුකි ගුණවත් කාන්තාවකි. ඇයගේ රුවින් මත්ව තනියවල්ලභගේ අගමැතිවරයා ඇයට ලොබ බැඳ සිටියේය. කාරයාන් හා පැවති යුද්ධයේදී රජු මිය ගිය බව පවසා නොයෙක් චාටු බස් පවසමින් අගමැතිවරයා ඇයගේ සිත ගන්නට උත්සාහ කළත්, එය ව්‍යර්ථ වූවා පමණක් නොව සිය සැමියා මියගියායැ’යි විශ්වාස කොට දේවියද සියදිවි නසාගත්තාය. යුද්ධය දිනා පැමිණි තනියවල්ලභ මේ සිද්ධියෙන් කම්පාවට පත්ව කඩුව පොළවෙහි සිටවා ඒ මතට පැන තමාද සියදිවි නසාගත්තේය.
මෙයින් පසුව මාදම්පා ප‍්‍රදේශයට පැමිණියේ දුර්භාග්‍ය කාලයකි. වසංගත රෝග, ආහාර අහේනිය ප්රදේශය තුළ බලවත් විය. ප‍්‍රදේශවාසීහු තනියවල්ලභ කුමරු දේවත්වයෙන් සලකා දුක් උවදුරුවලින් තමන් බේරා දෙන්නැයි ඉල්ලා තිනිපිටි වැව ඉස්මත්තේ වූ මහා නුගරුකෙහි අතු එල්ලා භාරහාර වන්නට පුරුදු වූහ.
පසුකලෙක එබිමෙහිම කුඩා දෙවොලක්ද තනා ගත්හ.
දේවාලය ඉදිරිපිට සුදු අස් රුව ඉදිවීම පිළිබඳව ඇත්තේද අපූරු වෘත්තාන්තයකි. මේ දෙවොල ආශ‍්‍රිත ප‍්‍රදේශයෙහි ඉතා ධනවත් හෙට්ටි කුලයේ අයකු සිට ඇත. ඔහු දිනපතා දෙවොල ඉදිරිපසින් තම අසුන් බැඳි කරත්තයෙන් යනු එනුයේ දෙවොල කෙරෙහි කිසිදු ගරුසරුවක් නැතිවය. එක්තරා දිනෙක ඔහු අශ්ව කරත්තයේ නැගී දේවාලය ඉදිරිපිටින් යත්දී එක්වරම අසුන් දෙදෙනා කරත්තයද ඇදගෙන තිනිපිටි වැවට පැන්නෝය. හෙට්ටියාගේ පාදයක් බිඳිණි. පාදයේ තුවාලය සුව වෙන බවක් නොපෙනුණේය. එක්තරා දිනෙක රාත‍්‍රියේදී ඔහුට සිහිනෙන් කෙනෙකු පවසා ඇත්තේ, දේවාල බිමෙහි අශ්ව රුවක් සාදන බවට භාරයක් වන ලෙසටය. ඒ අනුව ඔහු අදාළ භාරය සිදුකර ඇති අතර, කකුලේ තුවාලයද සුව වී ඇත. ඉන් පසු ඔහු ලීවලින් සුදු අශ්ව රුවක් දේවාලය ඉදිරිපිට තැනවීය. පසුකලෙක ලී රුවට පිටින් බදාමින් පුරවා දැන් තිබෙන අශ්ව රුව සකසා ඇත.
වෙනත් ජන්ප්‍රවාද
නමුත් මේ අතර තනියවල්ලභ රජ්ජුරුවෝ සියල්ල අතහැරලා දාලා භාවනා කරන්න ගියා කියලයි කිය වෙන්නෙ. එහෙම ගියාම මේ ප්රදේශයේ ජනතාව 'අපේ අප්පච්චි නෑ' කියලා මේ කියන තැන හැමදාම පහනක් පත්තු කරන්න පටන් අරගෙන තියෙනවා. එහෙම කාලයක් ගත වෙලා යන අතරේ රජ්ජුරුවෝ වන වැදිලා භාවනා කරනවා.
එක දවසක මේ පහන පත්තු කරන තැනට මිනිස්සු එනකොට රජ්ජුරුවෝ ඇවිල්ලා ඉඳලා තියෙනවා.
"අපේ අප්පච්චි ඇවිල්ලා" කියපු මිනිස්සු තනියවල්ලභ රජ්ජුරුවන්ට වැඳුම් පිදුම් කරලා තියෙනවා.
එදා ඒ තනියවල්ලභ රජ්ජුරුවො හිටපු තැන තමයි මේ 'තනිවැල්ලේ දේවාලය' ඉදිවෙන්නෙ.
නමුත් මේ අතර තනියවල්ලභ රජ්ජුරුවෝ සියල්ල අතහැරලා දාලා භාවනා කරන්න ගියා කියලයි කිය වෙන්නෙ. එහෙම ගියාම මේ ප්රදේශයේ ජනතාව 'අපේ අප්පච්චි නෑ' කියලා මේ කියන තැන හැමදාම පහනක් පත්තු කරන්න පටන් අරගෙන තියෙනවා. එහෙම කාලයක් ගත වෙලා යන අතරේ රජ්ජුරුවෝ වන වැදිලා භාවනා කරනවා.
එක දවසක මේ පහන පත්තු කරන තැනට මිනිස්සු එනකොට රජ්ජුරුවෝ ඇවිල්ලා ඉඳලා තියෙනවා.
"අපේ අප්පච්චි ඇවිල්ලා" කියපු මිනිස්සු තනියවල්ලභ රජ්ජුරුවන්ට වැඳුම් පිදුම් කරලා තියෙනවා.
එදා ඒ තනියවල්ලභ රජ්ජුරුවො හිටපු තැන තමයි මේ 'තනිවැල්ලේ දේවාලය' ඉදිවෙන්නෙ.
දේවාලයේ කපු මහතා
සාමාන්‍යයෙන් ඕනෑම දේවාලයක් සම්බන්ධව කපුමහත්වරුන්ගේ පරම්පරාවක්ද, තේවාකරුවන්ගේ පරම්පරාවක්ද පවතින මුත් තනිවැල්ලේ දේවාලය හා බද්ධව එබඳු පරම්පරා නොමැතිවීමද විශේෂත්වයකි. එනිසා මේ දෙවොලෙහි තේවා කටයුතු කරනුයේ මාසික වැටුප් හා දීමනා ලබන්නන් පිරිසකි. දේවාලයේ පාලනයද පවතින්නේ භාරකාර මණ්ඩලයක් යටතේය. වත්මන් භාරකාර මණ්ඩලයේ සභාපතිත්වය දරන්නේ දේවාලය තරමටම පැරණි මාදම්පේ ප‍්‍රභූ පරම්පරාවක් වන සේනානායක පරපුරේ අයෙකි.
‘සාමාන්‍යයෙන් දේවාලය විවෘත කරන්නේ බදාදා හා සෙනසුරාදා දිනවලදී පමණයි. මේ දින දෙකේ පෙරවරු හයට දේවාලය විවෘත කරනවා. ඊට පෙර කපු මහත්වරු නා පිරිසිදු වී බුදුන් වැඳ පන්සිල් සමාදන් වී මල් පහන් පූජා කරනවා. ඒ අතරෙම දේව මාලිගය, කඩවර දේවාලය, බුදු මැදුර, බෝධි වෘක්ෂය, ඉපැරණි නුග ගස හා බහිරව රූපය ආදියට සුවඳ දුම් ඇල්ලීමත් සිදු කරනවා. ඊට පස්සේ තමයි දේවමාලිගයේ දොර විවෘත කරන්නේ. බැතිමතුන්ගේ භාරහාර වීම් වතාවත් අවසන් කිරීමෙන් පසුව සිරිතක් ලෙස දේව මාලිගයේ බිම සෝදා පිරිසිදු කර සුවඳ දුම් අල්ලා කිසියම් අයෙකුගෙන් වරදක් සිදුවී ඇත්නම් දෙවියන්ගෙන් සමාව ඉල්ලා යාතිකා කරනවා. ඊට පස්සේ තමයි දොර වහන්නේ.’
තනිවැල්ලේ දේවාලයේ වාර්ෂික මංගල්‍යය පවත්වනුයේ හැම වසරකම අගෝස්තු මාසයේදීය. මංගල්‍යය පවත්වන්නේ සෙනසුරාදා දිනකය. ඊට පෙර එන බදාදා දින උදෑසන හතට දේවාල භූමිය තුළ කෙසෙල් කැනක් බිම් කිරීම පළමු චාරිත‍්‍රයයි. ඉන් පසුව කැවුම් පිසීම සිදුවන අතර, එහිදී පිසින මුල්ම කැවුම සහ තවත් කැවුම් විසිපහක් මංගල්‍ය පූජාවට වෙන් කරයි. මුල්ම කැවුම පිසූ පසුව එයට ඉරටුවක් ගසා තබන්නේ කැවුම හඳුනා ගැනීම පිණිසය.
කප තොරණ සිටුවන්නේ සිකුරාදා දින දහවල දොළහට දේව මාලිගාව ඉදිරිපිටය.
දැකුම් වට්ටිය සකසන්නේ ඒ සඳහා සකසාගත් පිරිසිදු වට්ටියක පිරුවට එලා ඒ මත පුවක් මල් කිණිති තබාය. නානුවලින් සෝදා දේවාභරණ පිරිසිදු කර ගැනෙයි.
මහ දේවාලය, බෝධිය, කඩවර දේවාලය කප තොරණ හා නුග ගස යන ස්ථානයන්වලට දේවාභරණ වැඩමවා පිරුවටයක් එලා ඒ මත බුලත් කොළ දෙකක් හා පඬුරු දෙකක් තබා ආභරණ තැන්පත් කර ගස පේ කිරීමේ චාරිත‍්‍රය සිදුවේ. මේ ආකාරයෙන් දැකුම් වට්ටි පිරිනැමීම, කිරිමුට්ටි කිරි මඩුවට කිරිමුට්ටි හත වැඩම්මවීම, ඉතිරි වූ කිිරි මුට්ටි දේවාලයට වැඩමවීම, පන්දම් ගස දැල්වීම යන අනෙකුත් දේව චාරිත‍්‍ර සිදුකර බැතිමතුන්ට දේව දානය පිරිනැමීම සිදුවෙයි. අවසන සියලූ චාරිත‍්‍ර සිදුකර අවසන් බව දෙවියන්ට සැලකර පොල් ගසා දෙවියන්ට පින් අනුමෝදන් කර ඉදිරි වසර සඳහා දේවාශිර්වාදය ප‍්‍රාර්ථනා කිරීම කර සිකුරාදා දින සිට විවෘතව තැබූ දේව මාලිගාවේ ප්රධාන දොරටුව වසා තැබීමෙන් දේවාලයේ වාර්ෂික මංගල්‍යයේ අභිචාර විධීන් අහවර වෙයි.
පින් පෙට්ටි
මේ පින් පෙට්ටි හැදුවේ කවුද කින්ද මන්ද කියලා නිශ්චිත තොරතුරක් නෑ. නමුත් දැන ගන්න තියෙන විදියට තනියවල්ලභ රජ්ජුරුවෝ වන වැදිලා ඉඳලා මතු වුණු දවසෙ ඉඳලාම මෙතැනින් යනෙන මිනිස්සු පඬුරු පාක්කුඩම් වෙන් කරලා තියෙනවා. අදත් ඒ විදියටම මිනිස්සු මෙතෙන්ට වඳිනවා, පුදනවා, පඬුරු දානවා, තමන්ගෙ දුක කියනවා කියලයි දකින්න අහන්න ලැබෙන්නෙ.
මේ පින් කැටේට එකතු වෙන මුදලින් මේ බිම ඉතාම සුන්දර තැනක් කරලා තියෙනවා.
ඒ වගේම නිතර සමාජ සත්කාර කටයුතුත් සිදුවෙනවා. අදත් මේ දෙවොල් බිමේ තනිවැල්ලෙ බණ්ඩාර දෙව් අනුහස නොඅඩුව තියෙනවා කියලයි බැතිමතුන්ගේ විශ්වාසය.
මෙම උතුම් මිනිසා දේවත්වයෙන් ලබන්නේ එකල ගම් දනව්වල මිනිසුන්ට දෙවි කෙනෙක් සලකන්නා ආකාරයට අවශ්‍ය ශස්‍රීකත්වයෙන් අඩුවක් නොකල නිසාය.
මෙය ලියන මම මේ ගම් ප්‍රදේශවල පියමන් කරන විට දුටු සුන්දරත්වය ඉතාම මනරම්ව දකින අතර ඒ ලෙසින් අපිට දායද කර දුන් අයුරු සිහිවන විට දැනෙන්නෙ ඉතාම ආඩම්බරයකි.
එයින් අප අවට ඇති කුඩා ගම්වල එක් එක් වැසියන් විසින් පුද පූජා කිරීමට ප්‍රාදේශීයව ගොඩ නගාගත් ගත් දේවල දෙකක් පහත රූප වලින් දක්වමි
ප්‍රදාන දේවාලය මාදම්පේ ප්රදේශයේ සහ මහවැව ,කොස්වාඩියෙ ඇතුළු අනිත් ගම්බිම් වලද මෙලෙස දැකිය හැක.
මහවැව තිනිපිටිය වැව අසල තනියවල්ලභ රජුන් විසින් අද අපිට දායද කල වැව සහ ඒ අවට ඇති තවමත් ජීවමාන් නුග ගස මාද0 ගස සහ ප්‍රදේශවාසින්ට පුද සත්කාර කිරීමට ඉදි කරන ලද දේවාල භූමිය.
මෙම දේවාලය ඉදිරිපිටින් මා සිය දහස්වාරයක් ගමන් කොට ඇත.
තනියවල්ලභ රජු විසින් සිටවන ලද බවට සාක්ශි දරන අදටත් සුරක්ශිතව පවතින විශාල මාදන් ගස
මෙය ලියන මම මේ ගම් ප්‍රදේශවල පියමන් කරන විට දුටු සුන්දරත්වය ඉතාම මනරම්ව දකින අතර ඒ ලෙසින් අපිට දායද කර දුන් අයුරු සිහිවන විට දැනෙන්නෙ ඉතාම ආඩම්බරයකි.
එයින් අප අවට ඇති කුඩා ගම්වල එක් එක් වැසියන් විසින් පුද පූජා කිරීමට ප්‍රාදේශීයව ගොඩ නගාගත් ගත් දේවල දෙකක් පහත රූප වලින් දක්වමි
මහවැව තනිවැල්ල දේවලය
කොස්වාඩිය ( මා ජීවත්වන ගමේ ) තනියවල්ලභ දේවාලය
(සෙනරත් මාරසි0හ නම් ගමට විශාල සේවයක් කල දානපතියකුගේ පරිත්‍යාගයෙන් අපිට උරුම වූ සහ වත්මන් භාරකාරත්වයද එම පරම්පරාව සතුය)
මහවැව තිනිපිටිය වැව අසල තනියවල්ලභ රජුන් විසින් අද අපිට දායද කල වැව සහ ඒ අවට ඇති තවමත් ජීවමාන් නුග ගස මාද0 ගස සහ ප්‍රදේශවාසින්ට පුද සත්කාර කිරීමට ඉදි කරන ලද දේවාල භූමිය.
මෙම දේවාලය ඉදිරිපිටින් මා සිය දහස්වාරයක් ගමන් කොට ඇත.
ඒ වගේම ශ්‍රී ල0කාවේ දැනට පවතින විශාලත වෙල්යායට හිමිකම් කියන්නේද තනියවල්ලභ රජු විසින් අදටත් ගොවිතැන් කටයුතු කරන විශාල වෙල්යායයි.එහි වත්මන් තත්වයනම් එදා පැවති තත්වයට වඩා හාහ්පසින්ම වෙනය.අනවසර ඉදි කිරීම්,කුනු කසල බැහර කිරීම,ගොවිතැන් කටයුතු කරන ගොවීන්ට අවශ්‍ය ජල පහසුකම් පවා නොලැබීම වැනි කරුනු දැක්විය හැක.මාද නිවාඩු කල මෙම කුඹුරු වල වැඩ කර ඉතාම සතුටක් ලැබුවෙමි.
වැවට ආසන්නව ඉදිකල බුදු පිලිම වහන්සේ...
සිරිලක දෙවෙනි විශාලතම වෙලයාය
තනි කළු ගලින් නිමවූ බුදුන් වහන්සේගේ කේශ ධාතුන් වහන්සේලා තැන්පත් කර ඇති දාගැබ් වහන්සේ